Begin 2023 waren wij een weekje in Hyderabad en het nabijgelegen Bidar. Een boek, White mughals van William Dalrymple, gaf veel extra kleur aan ons bezoek.
De stad
Hyderabad is de vierde stad van India en heeft zo’n 7 miljoen inwoners. Hyderabad ligt in het zuiden van India, nog een stukje onder Mumbai. Het is de hoofdstad van de staat Telangana.
Het boek
White moghuls (2002, William Dalrymple) vertelt over de liefde tussen een Britse resident, James Kirkpatrick, en een islamitische vrouw, Khair-un-Nissa. Hun relatie speelde zich af in het begin van de negentiende eeuw. Dit liefdesverhaal is voorzien van heel veel historische context. William Dalrymple heeft echt heel veel onderzoek gedaan en soms is het boek wat langdradig daardoor. Maar geen probleem: er is ook een video (makkelijk te vinden op YouTube) waarin Dalrymple in een 45 minuten een korte versie van het verhaal vertelt.
De combinatie
Deze website heeft als ondertitel “voor wie houdt van reizen en lezen”. Niet zo maar, want ik vind het heel erg de moeite waard om iets te lezen over het gebied waarnaar je op reis gaat. Op deze website vind je bij elk van mijn reizen wel een artikel “…. – lezen” waarin je ziet wat ik las bij mijn reizen. De combinatie van de stad Hyderabad met het boek White Mughals is een van de meest excellente combinaties.
De oude stad
We verkenden de oude stad en bezochten het paleis van de nizams, Chowmahallah. Wij waren verbaasd dat er zoveel gebouwen en tuinen verscholen lagen achter de muren in een stoffige, slordige straat in de oude stad.
Wat leuk om te lezen in White Moghuls dat het vroeger ook al zo was: saaie buitenkanten aan de straat en magnifieke huizen, tuinen en vjjvers aan de binnenkant. Alleen waren er toen veel meer paleizen dan nu; Dalrymple vertelt dat er veel is afgebroken in de zestiger en zeventiger jaren van de vorige eeuw.
Naast de tegenstelling tussen straat en paleizen, benoemt Dalrymple ook de tegenstelling tussen rijk en arm. Lepralijders, blinden: ze zaten allemaal langs de kant van de weg in de hoop op een aalmoes.
Dalrymple vertelt ook over de hongersnood die de stad trof. De welgestelden hadden er geen last van, maar andere inwoners van Hyderabad wel. En dan kwamen er ook nog eens hongerige vluchtelingen naar de stad. Zowel de Britse resident als de nizam probeerden te helpen, met resp. giften en werkverschaffing.
De nizams
De, islamitische, nizams heersten tot aan de onafhankelijkheid in 1947 over Hyderabad. Natuurlijk: India was destijds een Britse kolonie maar de Britten lieten lokale heersers, zoals de nizams, macht behouden.
In Chowmahallah lazen we de informatieborden over de opeenvolgende nizams. We verbaasden ons over de propaganda. De ene nizam was nog liever en vrijgeviger dan de andere. Tja, als je zo exorbitant rijk bent als zij, dan kan je wel wat weggeven. En die voorlaatste nizam was toch echt vijf keer getrouwd (ik las het op internet). Nou, dat werd hier dus mooi verzwegen en er zijn alleen maar foto’s van hem met zijn eerste echtgenote.
In White Mughals lees ik dat de nizam van toen het wat dat betreft makkelijker had. Hij had, en mocht, meerdere vrouwen. Die vrouwen woonden in aparte verblijven, de zenana. De rijkdom van de nizam, zo lees ik, kwam van diamanten. Destijds waren de Golkonda mijnen, nabij Hyderabad, de vindplaats van diamanten van superieure helderheid. Koh-I-Noor, nu in het bezit van het Engelse koningshuis, is wellicht de bekendste van de Golkanda-diamanten.
Diversiteit
Ik zou nooit gedacht hebben dat er in Hyderabad van de 19de eeuw veel buitenlanders waren. Toch lees ik in White mughals dat er bijvoorbeeld Nederlanders daar waren (diamanthandelaren), en Portugezen uit Goa (paardenhandelaren) en Iraniërs. De Iraniërs hadden zelfs hun eigen wijkje in de oude stad vlakbij Charminar.
En natuurlijk waren er Britten. Sommigen van hen waren heel erg geassimileerd (‘they had gone native‘). Ze droegen rokjes, waren soms moslim en hadden een Indiase vrouw of minnares.
Ik vroeg me af hoe al die reizigers daar kwamen in een tijd zonder auto’s en vliegtuigen. Het boek rept van olifanten en boten. Zelf dacht ik ook aan de karavanserai die ik zag in Seki in Azerbeidzjan (en waar ik ook sliep!) . Wellicht hadden ze in het India van toen ook dergelijke voorzieningen.
Golkonda
Het fort Golkonda, een stukje buiten de stad gelegen, maakte voornamelijk indruk door het geweldige uitzicht. We zagen nu hoe groot Hyderabad is. En dat er veel woongebouwen zijn met wel dertig verdiepingen. Misschien waren we verder niet genoeg onder de indruk omdat we eigenlijk niet wisten wat we zagen.
Door het boek vonden we meer uit. Namelijk dat Golkanda begin 19de eeuw nog steeds in gebruik was. Als de nizam echt in problemen zat, vluchtte hij hier naartoe. Bijvoorbeeld toen hij er niet meer uit kwam met de Engelsen en Fransen die allebei zijn gunst wilden, woonde hij een tijdje het in fort Golkanda.
Het fort is overigens niet door de nizams gebouwd maar door hun voorgangers, de Qutb shahs.
Hussain Sagar meer
Wij vonden het meer een rustpunt in de enorme drukte van Hyderabad. Vooral het verkeer dat overal is en altijd toetert is soms echt te. Bij het meer kan je rustig wandelen. Je vindt er ‘Eatstreet’ met snacks en er zijn ook mooie, duurdere restaurants. Het Buddha-beeld, op een eiland in het meer, valt op. Je kunt er met een boottochtje naartoe. Het beeld is in 2006 ingewijd door de Dalai Lama.
Opmerkelijk is dat Dalrymple niets zegt over het meer. Toch was dat er in de tijd van White Mughals ook al; het is aangelegd door de al eerder genoemde voorgangers van de nizams, de Qutb shahs.
Maula Ali
White Mughals vertelt dan wel niks over het Hussain Sagar meer, maar des te meer over Maula Ali. Hadden we de verhalen in het boek maar eerder gelezen. Nu hebben we dat Maula Ali geskipt omdat het ons niet zo interessant leek. Het leek ons de zoveelste bedevaartsplaats, hier met zogenaamd een afdruk van de hand van Ali, de schoonzoon van de profeet.
In de White Moghuls lezen we dat dit echt niet zo maar een bedevaartsplaats was. Nee, de hele stad liep leeg om hier naartoe te gaan tijdens het jaarlijkse festival. Moslims gingen, maar hindoes ook.
Hier kon je mensen ontmoeten die je anders niet ontmoette, hier waren de normen losser dan thuis in de stad. White Moghuls verhaalt over courtisanes en ‘dancing girls’. Dalrymple geeft een fantastische beschrijving.
Fort van Bidar
Voordat we in Hyderabad kwamen, waren we in het stadje Bidar. Toeristen waren er daar niet en al helemaal geen westerse toeristen. Wij bezochten o.a. het fort van Bidar. Ik wenste toen dat er een film zou zijn over het leven hier destijds. Want je ziet wel de restanten, maar je weet niet hoe de mensen toen leefden. Het boek van Dalrymple, waar ik toen nog niet van had gehoord, voorziet heel goed in mijn behoefte. Hij schetst, op basis van zijn kennis, een levendig beeld van Bidar lang geleden.
Het was er, volgens hem, heel druk met mensen van allerlei pluimage en afkomst. De gebouwen waren indrukwekkend. De Madrasa die wij ook zagen, zou volgens Dalrymple niet misstaan in Shiraz, Iran. Als de bezoeker de stad door was, kwam hij of zij bij het enorme fort. Grijs en grauw van buiten, maar met prachtige paleizen binnen de muren. Rangeen Mahal was het allermooiste.
Rangeen Mahal hebben wij ook gezien, maar daar ging wel een heel verhaal aan vooraf. Wij wilden dus weleens zo’n paleis van binnen bekijken. We vroegen het een bewaker. Hij vroeg het aan zijn baas, een man in een kantoor. Die zei dat we moesten wachten. Na twintig minuten zei de bewaker dat we eerst maar eens het museum moesten gaan bekijken.
Maar zo kwamen ze niet van ons af: na het museumbezoek meldden we ons weer. Toen kwam er iemand om de deur van Rangeen Mahal voor ons te openen. Gelijk met ons glipten nog wat mensen mee naar binnen. We zagen het houtsnijwerk, de poorten met gekleurde versiering en ook poorten met witte versieringen. En het was echt de moeite waard! Dit was, niet het eerste en vast ook niet laatste verhaal van vragen loont en de aanhouder wint.
Bovenstaand kaartje brengt onze reis van begin 2023 in beeld. Meer over deze reis leest u hier.