Ernaartoe: passieve of agressieve reisstijl
We reisden naar onze eindbestemming Dersim (Tunceli) in enkele etappes: met de trein naar Dusseldorf en dan vliegen naar Elazig en vervolgens met een huurauto verder.
We dachten dat het stukje van Dusseldorf centrum naar Dusseldorf vliegveld helemaal niet meetelde. Er rijdt immers elke 30 minuten een trein en die doet er slechts 12 minuten over. Hoe anders pakte dat uit! We stonden maar te wachten en te wachten op Dusseldorf Haubtbahnhof. Net toen we een taxi wilden gaan zoeken, kwam de trein alsnog. Helaas stopte die trein ergens onderweg. We moesten eruit en wachten – alweer – op de volgende trein. Onze medereizigers reageerden passief: “Tja, als deze trein niet niet verder gaat, dan nemen we wel de volgende”.
Hoe anders ging dat in Elazig! Ook daar moesten we wachten. Nu in de brandende zon voor de douane. Er was maar een loket open en we stonden daar uiteindelijk meer dan een uur. Een jong meisje en een zwangere vrouw werden onwel. Maar hier geen passiviteit! Iedereen klaagde en heel veel mensen riepen boze woorden naar de douanebeambten waarop ze door de anderen met applaus werden bijgevallen.
Heel anders dus in Elazig dan in Dusseldorf. En ik weet wel wat ik prefereer.
Voorafje: Elazig en Harput
Het voorafje (vooraf aan onze hoofdbestemming Dersim) was een avondje Elazig. Veel winkels en veel restaurants zijn er hier. De bazaar was helaas al gesloten. Restaurants met alcohol heb ik niet kunnen ontdekken. Onze eerste avond was een gezellige en interessante avond.
In Elazig let je maar beter op je woorden want tal van mensen spreken Nederlands. Ook al in het vliegtuig zaten al veel Nederlandssprekende mensen. En in Elazig spraken de eigenaar van ons hotel, een stel in een restaurant, een jongeman in de winkel waar we water kopen allemaal Nederlands. Het zijn allemaal Turkse of Koerdische Nederlanders die hier op vakantie zijn.
Ook een Nederlandse politicus kwam deze zomer naar deze regio. Hij wist van al die vakantiegangers en wilde hen hier gaan opzoeken. Volgens mij is hij de eerste Nederlandse politicus die zoiets doet. Wie was deze slimmerik? Richard de Mos!
De volgende ochtend rijden we van Elazig rijden via Harput naar eindbestemming Dersim. Onderweg bezoeken we in het kasteel van Harput. Er is erg veel moeite gedaan om de kasteelruine tot een aantrekkelijke toeristische locatie te maken. Er zijn informatieborden, uitstallingen van archeologische vondsten enzovoort. Het is de moeite waard om hier rond te wandelen en je in te beelden hoe het hier ooit was. Hoogtepunt, zeker voor kinderen, is de afdaling in een diepe put. Ooit werd deze gebruikt als wateropslag; later werden ook nog gevangenen hier opgeslagen.
Wij wandelden nog wat door Harput en ontdekten ook nog twee grafmonumenten: Mansur baba turbesi en Arab baba turbesi. Turbesi betekent grafmonument, baba is papa en arap zal arabisch betekenen
Dersim: midden in Turkije, maar toch strand
We rijden van Elazig naar Dersim (Tunceli). Beige en blauw zijn de kleuren van de eerste dag. De beige bergen (zonder veel groen) en de enorme intens blauwe rivieren zijn een prachtige verrassing.
In de dagen daarna zien we ook groen: het groen van de begroeiing op de bergen. Het blauw van de rivieren blijft evenwel in de hoofdrol. Dat komt door de vele strandjes langs de rivieren.
Overal zijn er van die strandjes. Wij gingen naar zomaar een strandje zonder verdere voorzieningen. En we gingen naar Halbori springs; daar zijn er stoeltjes en tafels en je kan er eten kopen. Ook bezoeken we Kara Haydar’ın Yeri, wederom met zit- en horecavoorziening. Het leven hier in Dersim is niet veel anders dan in een plaatsje aan de zee!
‘s-Avonds eten we meestal in een van de restaurants aan de rivier (Joy, Celal Dogan). Het eten is goed en alcohol is er ook. In het centrum kan je ook lekker eten, bijvoorbeeld bij Lokma. Je biertje of wijntje moet je dan wel elders gaan drinken. Er zijn opties, zoals cocktailbar JuJî Cafe & Kokteyl Bar.
We verbleven in Hotel Grand Saroglu, het meest vooraanstaande hotel van Dersim. En wij waren zeker tevreden. Met de kamer, de badkamer en het ontbijtbuffet op het dakterras. Er is ook een restaurant en, zoals in alle grote hotels in Turkije, een bar.
De eerste kamer die wij aangeboden kregen had drie bedden. Met z’n tweeën hebben we dat niet nodig en het maakt de kamer klein. We vroegen om een andere kamer en kregen prompt een veel betere kamer (met een tweepersoonsbed). Als je uiteindelijk aankomt in je hotel ben je vaak moe. Toch moet je eventjes oplettend zijn. En indien nodig assertief!
Al met al is Dersim een uitermate relaxte vakantiebestemming!
En heet deze mooie plaats nu Dersim of Tunceli? Dersim is de Koerdische naam; Tunceli de Turkse. Ja, de Koerdische onafhankelijkheidsstrijd is in Dersim een grote kwestie. Wij merkten er niet al te veel van. Alleen viel wel op dat op heel wat bergtoppen militaire posten zijn! Ook is overal cameratoezicht! Hoewel wij er verder niet veel van merkten, weten we wel dat er hier veel mensen omgekomen zijn. Bij de Dersim-revolutie van 1937-1938 zijn er naar schatting van tussen de 10.000 en 30.000 mensen omgekomen. Maar ook nu nog zitten er mensen gevangen omdat zij strijden voor een vrij Koerdistan. Lezers met een abonnement op het NRC kunnen ook nog dit artikel lezen over Dersim.
Dagtrip vanuit Dersim
Ruïnes fascineren me. In Eindhoven ben ik eens een flink stuk omgefietst om een half afgebroken benzinestation te fotograferen. Hier hebben we ver gereden, helemaal naar Hozat en dan nog 15 kom verder, om de ruïne van een kerk te kunnen zien. Deze ruine was ooit een Armeense kerk; vermoedelijk was deze kerk deel van een complex met ook een klooster erbij. Nu staat er nog enkele wanden overeind, sommige gebroken en andere met inscripties. Die inscripties zijn niet allemaal oud. Een deel is ook recente graffiti!
Terug probeerden we een andere route te volgen dan op de heenweg. We liepen vast toen de weg veranderde in een zandpad! En we moesten een heel stuk terug rijden! De donkerblauwe route op het screenshot is de juiste want de bovenste route verandert in een zandpad.
Achterafje: flats en smalle straatjes in Diyarbakir
Vanuit Dersim gaan we naar Diyarbakir. Het eerste dat we van Diyarbakir zien, zijn de ultramoderne buitenwijken. Er zijn daar heel veel anonieme flatgebouwen en ook wat winkels en horecavoorzieningen. We kwamen er omdat we daar onze huurauto moesten inleveren.
Hoe anders is het in Sur, oude centrum! Daar zijn de straatjes smal en de gebouwen oud. En het is er erg gezellig in de cafés aan de straat en op binnenplaatsen. Café Kaleici op en in de oude stadsmuur is mooi: hier zijn de stadsmuren opgeknapt en even voorbij het cafe is het weer een ruïne.
Alcohol is in Diyarbakir moeilijk te verkrijgen, maar bij Suluklu Inn is er wel wijn en het is er ook gezellig en bijzonder. Ook ons hotel heeft een kleine bar. Het werkt zo: als restaurants geen alcohol serveren, dan heeft je hotel vaak wel een bar met bier, wijn etc. Dat werkt zo hier in Diyarbakir, en bijvoorbeeld ook in India.
In Diyarbakir worden veel toeristische sites momenteel gerenoveerd (we waren in Diyarbakir in augustus 2024). We zien telkens – te vaak – de typerende rode schuttingen. We zagen de rode schuttingen bij de stadswallen. Achter de schuttingen daar zijn vermoedelijk Soefi graven. Wij konden evenwel niks zien! Ook de Armeense kerk, Surp Giragos Kilisesi, is omhuld door rode schuttingen. Ze zullen vast alles heel mooi gaan maken maar voor ons is het wel een beetje jammer dat we niks kunnen zien!
Gelukkig zijn de grote moskee, Ulu Cami, en de Syrisch-orthodoxe kerk, Meryem Ana Kilisesi, wel open. Bij de moskee zijn we onder de indruk van de school die daar eeuwen geleden was. De Syrisch-orthodoxe kerk Meryem Ana Kilisesi is naar verluidt een van de oudste kerken van de wereld en speelt een belangrijke rol in het behoud van de Syrisch-orthodoxe tradities en cultuur.
Zoals je hierboven misschien al opviel: niet alleen de moskee, maar ook de Armeense kerk en ook de Syrisch-orthodoxe kerk zijn toeristische plekken. Het lijkt dat Diyarbakir diversiteit hoog in het vaandel heeft. Jammer en opvallend dat je helemaal niks over de Koerden hoort. En dat terwijl het overgrote deel van de bevolking van Diyarbakir Koerdisch is. In 2016 waren er hier nog gevechten tussen de PKK (Koerdische arbeiderspartij) en de Turkse overheid waarbij een deel van Sur (het centrum) werd vernield.
Op onze laatste avond in Diyarbakir gingen we niet naar Sur maar naar het gebied noordelijker, rond Art Street en Yasar Kemal cd. Het is interessant om een gebied te zien dat heel anders is dan de oude stad. Er zijn daar ook genoeg restaurants en winkels.
We gingen ook nog naar Hevel gardens. Hevel gardens bestaat uit landbouwgrond, 8000 jaar oud en 700 hectare groot, gelegen tussen de rivier de Tigris en de muren van Diyarbakir. Wij gingen in dit gebied wandelen maar we liepen telkens vast. Kijken vanaf de muren is misschien beter!
