bulgarije – reisverslag

Het achterland van Golden Sands en Sunny Beach

In de zomermaanden gaan er heel wat vliegtuigen vanuit Nederland en België naar Bulgarije. Vol met vakantiegangers die uitkijken naar één of twee weekjes aan de Zwarte Zeekust. Een jaar of tien geleden ging ik ook, naar een plaatsje met de geweldige naam Golden Sands. En het strand was inderdaad goud, en de lucht was blauw en elke avond waren er heel veel stalletjes met prullen en snacks. Het was een prachtige vakantie! Hoewel we toen ook enkele plaatsen bezocht hebben, bleven we toch met het gevoel achter dat we van Bulgarije iets gezien hadden, maar niet voldoende en wellicht ook niet het ‘echte’ Bulgarije. Dit jaar hebben we een inhaalslag gemaakt. In onderstaand reisverslag over Bulgarije leest u wat we aantroffen in het achterland van Golden Sands en Sunny Beach.

Wij vlogen naar Thessaloniki; van daaruit is het nog zo’n 130 km naar de Bulgaarse grens. Nieuwsgierig hoe we die afstand aflegden? Lees dat, en andere handige tips, in “Bulgarije – praktisch“. Op de kaart ziet u welke plaatsen we in Bulgarije bezochten. Ons reis eindigde aan de Zwarte Zee; van daaruit vlogen we, na ruim een week aan het strand, weer terug naar Nederland. Maar wat maakt nu dat het achterland van Golden Sands en Sunny Beach, een tweede bekende Bulgaarse strandbestemming, een bezoek meer dan waard is?

De natuur

Bulgarije heeft veel bergen en veel bossen. En je kan dan ook fantastische wandelingen maken. Wij wandelden voornamelijk in Melnik en in Bansko, maar bijvoorbeeld ook in Vitosha nature park. Er zijn veel bewegwijzerde routes in Bulgarije en veel van die routes zijn te vinden op internet. En: er zijn routes voor alle niveaus, van beginner tot topsporter.

De mooiste wandeling maakten wij in Melnik; we wandelden naar het Rozhen klooster en nog een stukje verder naar het dorpje Rozhen om daar te lunchen. Deze wandeling is te downloaden van Wikiloc. Een onvergetelijke wandeling: de bergen hier, de Melnik pyramids, zijn prachtig en heel bijzonder! Deze bergen hebben nl. een piramide-achtige vorm en rode toppen. De uitzichten ontlokten mij de ene wow na de andere.

• 

Bansko, onze tweede bestemming, is eigenlijk een skioord. Waarom Belgen en Nederlanders daar niet of nauwelijks gaan skiën, dat weet ik niet. Wij gingen ook hier wandelen, o.a. van Vihren hut naar lake Okoto en dan weet terug via Vihren hut naar de beroemde boom Baikusheva Mura. We lunchten bij Banderitsa hut. Een tocht die niet zo moeilijk en best wel aardig is. Wij vonden de weg via de app Maps.me.

In Bulgarije is het in de zomermaanden meestal mooi weer, maar het kan ook regenen! Toen wij terug waren in Melnik van onze wandeling naar het Rozhen klooster veranderde het weer. Opeens regende het heel hard en de droge rivierbedding waardoor wij een uurtje eerder nog liepen was veranderd in een wilde stroom! De wandeling die wij enkele uren eerder hadden gemaakt was nu onmogelijk geworden! Wij maakten meerdere malen dergelijke hoosbuien, kort maar krachtig, mee, dus dat is wel iets om (voor zover mogelijk …) rekening mee te houden.

In Sofia wandelden we in Vitosha nature park. We kwamen daar met het openbaar vervoer: eerst met de metro naar Dimitrov metrostation en dan met bus 123 naar het startpunt van de gondola. Een zogenaamde gondola, een gesloten kabelcabine, bracht ons naar boven. Ik heb ook een stoeltjeslift gezien, die was in tegenstelling tot de gondola helemaal open en het leek mij echt heel eng. We maakten boven een korte wandeling. En we zagen heel veel mensen die hetzelfde deden. Het is toch ook geweldig dat er zo dicht bij de stad zoveel natuur is.

Kerken en kloosters

In Bulgarije is het Bulgaars-orthodoxe kerk altijd het belangrijkste en grootste geloof geweest. Vrijwel alle kerken en kloosters behoren dan ook tot deze stroming. De Aleksander Nevski cathedral in Sofia is misschien wel de bekendste bezienswaardigheid van Bulgarije. In het centrum van Sofia zie je het dak al van verre schitteren. De kathedraal is relatief jong (gebouwd in de periode 1882–1912). Interessant is ook dat deze kathedraal niet alleen religieus is, maar ook politiek: hij is namelijk gebouwd ter nagedachtenis aan de 200.000 Russische soldaten die in 1877 en 1878 omkwamen in de strijd om Bulgarije te bevrijden van de Ottomanen (Turken).

• 

In de directe omgeving van de Aleksander Nevski cathedral zijn er meerdere monumenten, een park, een markt en natuurlijk restaurantjes. Wij bezochten niet alles, maar wel de Sveta Sofia church. Het interessantste vind je hier ondergronds. Daar zijn de restanten van graven en kerken die ooit een necropolis vormden. Er is ongeëvenaard veel moeite gedaan om de bezoeker alles te laten zien. Je wordt namelijk via trapjes en doorzichtige paden over en door de voormalige necropolis geleid. Er zijn ook borden en video’s met veel informatie. Al met al ziet het er nu dus heel anders uit dan de oorspronkelijke necropolis, maar de bezoeker krijgt toch een beeld van hoe het ooit was.

Het Rila monastery is ook een heel bekende Bulgaarse bezienswaardigheid. Vanuit Sofia kun je een excursie boeken naar dit klooster dat ruim 100 km. ten zuiden van Sofia ligt. Ik vond het best fijn om eens met een georganiseerde excursie te gaan en een dagje niet zo veel uitzoekwerk te hoeven doen! In de Rila monastery zagen we heel veel tekeningen. De tekeningen vormen ware stripverhalen, maar dan over bijbelse thema’s. Een deel van de tekeningen is gerestaureerd en dat maakt ze veel helderder dan de andere ongerestaureerde. De gids vertelde ons dat in het klooster nog maar negen monniken wonen. Volgens hem is monnik geen populair beroep en priester daarentegen wel. Misschien heeft het er niets mee te maken, maar in de orthodoxe kerk mogen priesters wel trouwen maar monniken niet.

• 

• 

De excursie naar Rila bracht ons ook naar de Boyana church. Deze kerk bevindt zich in de gelijknamige buitenwijk van Sofia. In de wijk Boyana zien we niet de voor Sofia zo gebruikelijke flatgebouwen, maar vrijstaande woningen. Blijkbaar woonden hier ooit de communistische leiders en nu wonen er de welgestelderen van Sofia. In de superkleine middeleeuwse Boyana church zien we opvallende tekeningen. Deze tekeningen zijn niet simpel zoals je verwacht van tekeningen uit de middeleeuwen, maar ze hebben psychologische diepgang. Ze laten emoties en karaktereigenschappen zien. Voor een bezoek aan de Boyana church moet je vooraf reserveren. Dit omdat dit kerkje zo klein is. Als je met een excursie gaat dan is die reservering al voor je geregeld en al met al vond ik dus de Rila-Boyana-excursie een heel goed idee.

Naast de bovengenoemde zijn er in Bulgarije nog veel, veel meer kerken en kloosters. In de reisgidsen worden ze vermeld en aangeprezen. Maar het is ook een valkuil. Want wil je eigenlijk wel zo veel religieuze gebouwen en religieuze kunst zien? Of wil je eigenlijk liever ook iets nog anders zien? Bijvoorbeeld overblijfselen van de het communistische tijdperk? Of interessante National Revival-huizen?

Overblijfselen uit het communistische tijdperk

In de periode van WOII tot 1989 was Bulgarije communistisch en onder invloed van de Sovjet-Unie. In Sofia wandelden wij naar twee belangrijke monumenten uit die tijd. Het Monument to the Soviet Army is in 1953 gebouwd uit dankbaarheid voor de bevrijding van Bulgarije na WOII door de Sovjet-Unie. Het is eigenlijk een complex van monumenten: naast een pilaar met beelden zijn er nog diverse grote plateau’s met afbeeldingen. Op de pilaar zien we dus beelden: een Sovjetsoldaat die een arbeider, een boerenvrouw en een kind naar het communistische paradijs leidt. Na bijna veertig jaar communisme dachten veel Bulgaren niet meer zo positief over het communisme. En zo zijn er zelfs plannen ontwikkeld om dit monument af te breken.

• 

• 

Het tweede monument dat wij bezochten heet Mound of Brotherhood. Gebouwd in 1956 ter nagedachtenis aan de partizanen die vochten in WOII. Ook hier zijn allerlei afbeeldingen te zien, waarvan enkele met een communistische inslag. Dus ook dit monument belandde op de slooplijst. De vraag wat te doen met deze monumenten is complex, maar ik denk dat afbreken toch zeker geen goed idee is.

• 

Wil je deze monumenten ook gaan bekijken? Bereid je trip dan goed voor, want in de bekende reisgidsen en op toeristische kaarten zijn ze niet of miniem aangegeven. In tegenstellingen tot kerken en kloosters zijn monumenten uit de communistische tijd geen hooggeachte bezienswaardigheden.

Midden in het centrum van Sofia, op het plein Nezavismost, vind je ook nog het zogenaamde Largo, een gebouwencomplex uit de jaren vijftig. De gebouwen hier zijn enorm en indrukwekkend. En zo groot dat afbreken niet echt een optie is. Je ziet hier o.a. het Party House, ooit het hoofdkwartier van de communistische partij. Nu zijn er de kantoren van het parlement. Het Party House had destijds een rode ster op het hoogste punt van het dak, maar die is verwijderd. Toen wij in Sofia waren, zagen we enkele keren demonstranten voor het Party House. Is dit dè demonstratielocatie van Sofia? Ik weet het niet. De demonstante die wij spraken, was daar om voor dierenrechten op te komen. Het Largo bestaat uit nog twee gigantische gebouwen. In één van die gebouwen is het paleis van de president, je herkent het aan de soldaten die hier de wacht houden. Vroeger stond er op dit plein een groot standbeeld van Lenin, maar dat is vervangen door een beeld van een vrouw met een uil en een lauwerkrans. Zij symboliseert Sofia. Het Largo is in eerste instantie nogal onoverzichtelijk, doordat hier ook een metrostation is en ook opgravingen zijn, maar het is de moeite waard om hier even te blijven staan en goed naar de gebouwen te kijken. Deze gebouwen zijn nl één van de beste voorbeelden van communistische architectuur. De opgravingen hier zijn overigens van een Romeinse stad, Serdica, en het lijkt wel alsof in de na-communistische periode ervoor gekozen is om de opgravingen prominent in beeld te brengen. Ook al gaat dat ten koste van het overzicht over de gebouwen van het Largo.

• 

National Revival-huizen

National Revival: de periode waarin de Bulgaren hun eigen Bulgaarse identiteit terugwonnen. De Ottomanen waren nog de baas, maar de Bulgaren ontwikkelden een eigen architectuur en literatuur en herontdekten de nationale geschiedenis. Dit gebeurde in de 18^de en 19^de eeuw.

De monnik Paisii Hilendanski was een hoofdrolspeler. Hij schreef in 1762 een boek met de geschiedenis van Bulgarije. Hilendanski verbleef lange tijd in een klooster op Mount Athos in Griekenland (ja, daar waar geen vrouwen mogen komen) maar hij was geboren in Bansko (nu bekend als skioord). Daar, in Bansko, is op het centrale plein zijn boek nagebouwd. Een beeld van hemzelf staat voor het boek. Ook kun je hier het Hilendanski museum bezoeken.

• 

Er zijn veel huizen uit de National Revival-periode bewaard gebleven. Vanuit Veliko Tarnavo maakten wij een dagtripje en we gingen met een fraaie trein uit het jaar nul naar Tryavna. Tryavna is een charmant plaatsje met veel National Revival-huizen. Het Daskalov house kun je ook van binnen zien. Er is in dit huis veel houtsierkunst te zien en ook een nagebouwde houtbewerkerswerkplaats.

• 

We wandelden, ook vanuit Veliko Tarnovo, naar Arbanasi. Het is een wandeling van zo’n 8 km. In Arbanasi woonden destijds de rijkeren en zij lieten ons fraaie National Revival-huizen na. Wij bezochten het Konstantsalieva house. Overigens is Veliko Tarnovo het meest bekend vanwege iets heel anders, nl. het middeleeuwse fort Tsarevets. Mij zal Veliko Tarnovo bij blijven doordat deze stad ingeklemd is tussen bergen en de rivier Yantra hier dan fraai tussendoor zigzagt. Hierdoor is het uitzicht keer op keer een verrassing.

• 

• 

In Melnik zagen we het Kordopulov house. In dit indrukwekkende huis woonde ooit een wijnhandelaar met zijn gezin. Onder het huis is een soort gangenstelsel waar de wijn bewaard werd. Opmerkelijk is dat dit huis, ook al heeft het het label National Revival, niet alleen maar Bulgaarse elementen heeft. Doordat het ook oosterse elementen (bijv. de haarden) en Ottomaans aandoende ramen heeft, heeft dit huis een ware multiculti-inslag.

Gewoon lekker genieten

Gezellig en lekker eten op een terrasje: dat lukt in Bulgarije heel goed! Op Bul (boulevard) Vitosha in Sofia bijvoorbeeld. Bul Vitosha is overdag een fraaie winkelstraat; ’s-avonds komen duizenden mensen hier om te wandelen en om te eten op één van de tientallen terrasje. Heel gezellig. Maar ook in alle andere steden die wij bezochten waren er telkens leuke eetgelegenheden. Bijvoorbeeld in Ruse, de fraaie stad aan de brede, brede Donau, waar we meerdere keren aten op het drukke plein Svoboda.

• 

Wij aten veel vlees. Thuis eten we het niet, maar in Bulgarije raakten we zelfs bevriend met varkensvlees. Salades en groenten zijn er ook altijd wel. De meest voorkomende salade is Shopska salade (tomaat, komkommer, fetakaas) en vaak zijn er ook gegrilde groenten. En wijn. Bulgarije produceert veel wijn en je kan het overal uitproberen. En aan de Zwarte Zeekust zijn er veel mosselen en allerlei soorten vissen en visjes.

Balchik aan de Zwarte Zeekust was onze laatste bestemming in Bulgarije. In Balchik waren we heel veel dagen op het strand. We lazen onze boeken, we aten de allerlekkerste visjes bij de beach bar en we hadden het gewoon heel erg naar onze zin. Balchik is, in tegenstelling tot de meeste Bulgaarse beach resorts, kleinschalig. En hier en daar wat rommelig. Zo is er vlakbij het strand een haven. Je ziet het op de foto.

• 

• 

In feite waren we weer terug bij af. We waren immers weer aan de Zwarte Zee, waar we ooit jaren geleden voor het eerst kennis maakten met Bulgarije. Maar nu hebben we dit land wel heel wat beter leren kennen. En we weten nu zeker dat Bulgarije meer is dan een zon- en strandbestemming.